Po ecën në një
dhomë dhe papritur mendja të turbullohet nga një valë mbizotëruese
familjariteti, megjithëse kjo është një
përvojë totalisht e re. Si diçka nga një skenar fantastiko-shkencor, duket
pothuajse sikur ndodhesh në të ardhmen.
Shanset janë që ju ta keni përjetuar të
paktën një herë këtë situatë, të njohur si “Déjà vu” , përgjatë jetës tuaj. Déjà
vu ndodh përafersisht tek 60-80% e njerëzve, një fenomen pothuajse i rrufeshëm dhe
mund të ndodhë në çdo kohë. Pavarësisht mbulimit të gjerë, shpërthimet e Déjà Vu-së
janë akoma të keqkuptuara nga komuniteti shkencor. “Për shkak se nuk ka një stimul të qartë dhe të
identifikueshëm që shkakton përjetimin e Déjà vu-së (është një raportim
retrospektiv nga një individ), është shumë e vështirë ta studiosh ate në në
laborator” thotë Ph.D Michael Hook.
“Bazuar në shumë studime, afërsisht 2/3 e njerëzve
kanë përjetuar së paku një episod Déjà Vu-je në jetën e tyre”, ka thënë Hook. Të kuptuarit
se si funksionon depozitimi i kujtimeve mund të hedhë pak dritë për të kuptuar
pse disa përjetojnë Déjà Vu më shumë se të tjerët. Episodet e Déjà vu-së janë
ngushtësisht të lidhura me sesi kujtimet janë të ruajtura në tru. Kujtimet
afatgjata, ngjarjet dhe faktet janë të ruajtura në lobin temporal dhe pjesë
specifike të lobit temporal janë ndihmuese në zbulimin e familjaritetit dhe
njohjen e ngjarjeve të caktuara. Ndërkohë që lidhja e Déjà Vu me lobin temporal
dhe ruajtjen e kujtimeve është akoma e panjohur plotësisht, gjurmët për këtë
kusht derivuan nga njerëzit të cilët vuanin nga epilepsia e lobit temporal(një
gjendje në të cilën aktiviteti i qelizave nervore është i çrregulluar, duke
shkaktuar kriza). Gjetjet sugjerojnë se
Déjà Vu mund të shkaktohet nga një keqfunksionim elekrik i trurit. Krizat
epileptike karakterizohen nga aktiviteti disfunksional i neuroneve në tru, të
cilat përçajnë impulset elektrike që “ndezin” neuronet. Këto impulse mund të përhapen
përgjatë gjithë trurit duke shkaktuar kriza. “Raportet klinike tregojne se disa
pacientë që vuajnë nga epilepsia e lobit temporal përjetojnë Déjà Vu, pothuajse
si një lloj paralajmërimi para një krize epileptike.
Rastet e Déjà Vu-së tek individët e shëndetshëm mund
t’i atribuohen gjithashtu një mospërputhjeje në rrugët neurale të trurit. Kjo
mund të ndodhë për shkak se truri është në përpjekje të vazhdueshme për të
krijuar tërësi perceptimesh të botës rreth nesh, me një input të limituar. Për
shembull: Duhet vetëm një sasi e vogël e informacionit shqisor (një aromë
familjare) që truri të krijojë një kujtim të detajuar. Déjà Vu mund të jetë e
lidhur mospërputhjet e sistemeve të kujtesës, duke e dërguar informacionin
shqisor në kujtesën afatgjatë pa kaluar tek ajo afatshkurtër. Kjo mund të
prodhojë ndjenjen që ne e kemi përjetuar një ngjarje të re edhe më parë. Në sistemin vizual,
informacioni shqisor udhëton nëpërmjet rrugëve të shumëfishta drejt qendrave
kortikale më të larta të trurit(zona që luajnë një rol kyç në kujtesë, vëmendje,
perceptim, mendime, gjuhë dhe ndërgjegje), dhe i gjithë informacioni arrin në këto
qendra afërsisht në të njejtën kohë.
Disa sugjerojnë se kur gjatë këtyre rrugëve ndodh një
ndryshim në procesim, perceptimi përçahet dhe përjetohet si dy mesazhe të
ndara. “Truri e interpreton versionin e dytë në rrugë më të ngadaltë, si një përvojë
përceptuale e veçantë, prandaj ndodhin ato ndjenja familjarizimi” : thotë Hook.
BURIMI: sciencedaily